پاندانوس، از گیاه آپارتمانی مقاوم در ایران تا درختی پرکاربرد در استرالیا و هندوستان - ایران 20 دانلود

برای دیدن تاج محل و مجسمه های بودا، تور هند ما را تجربه کنید.

در این میان گروهی از گیاهان هستند که نسبت به هر شرایطی رشد نموده و زنده می مانند. این دسته از گیاهان که به گیاهان آپارتمانی مقاوم مشهور هستند، با هر شرایطی زیستی سازگار هستند. در این بین یکی از مقاوم ترین آن ها گیاه پاندانوس است. گیاه آپارتمانی پاندانوس یا برگ اره ای تنها با نور متوسط، دمای معمولی خانه و خاک همیشه مرطوب به خوبی رشد نموده و زنده می ماند. گیاه پاندانوس علاوه بر کاربرد آن برای تزئین و سبز کردن گوشه آپارتمان در بین قبایل بسیاری در دنیا از صندلی ویژه ای برخوردار است و جزئی از فرهنگ و هنر این قبایل محسوب می گردد.

گیاه پاندانوس یا پاندان با نام علمی Pandanus amaryllifolius و از خانواده Pandanaceae بومی مناطقی از جنوب شرقی آسیا ازجمله اندونزی و بخش های شمالی استرالیاست. بعضی به گیاه پاندانوس، نخل پاندانوس می گویند که تنها شباهت ظاهری آن موجب این نام گذاری شده است و ربطی به گروه نخل ها ندارد. در دنیا حدود 600 گونه از این گیاه تا به امروز شناخته شده است و همگی درخت یا درختچه هایی هستند که بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری دنیا قدیم بودند.

امروز از گیاه پاندانوس در بعضی کشور ها ازجمله ایران به عنوان گیاه آپارتمانی یا گل خانه ای استفاده می گردد. تاریخ ورود این گیاه به ایران تعیین نیست. ارزان قیمت بودن و تکثیر بسیار آسان گیاه پاندانوس موجب شده است تا طی مدت کوتاهی در بیشتر گلخانه ها و آپارتمان ها به عنوان گیاه مقاوم آپارتمانی گسترده گردد.

تعیینات ظاهری گیاه

برگ های سبزِ براق و باریک گیاه پاندانوس مانند اره است. حاشیه برگ ها از دندانه های برنده و کوچکی تشکیل شده است که در اثر برخورد به پوست موجب خراشیدگی آن می گردد. برگ ها به صورت دایره وار دور تا دور ساقه مرکزی رشد می نمایند. گیاه کوچک پاندانوس ظاهری شبیه به بوته آناناس دارد. با افزایش سن گیاه از لابه لای برگ های پایینی ریشه های بسیار قوی ظاهر می شوند.

هرگز نباید ریشه های هوایی گیاه را قطع کرد؛ زیرا استحکام و سلامت ساقه را به خطر می اندازد. بلندای گیاه پاندانوس در محیط طبیعی خود به بیش از 10 متر می رسد؛ اما رشد آن در فضای آپارتمان از 2 متر تجاوز نخواهد کرد.

پاندانوس ها نر و ماده دارند. گیاهان نر در زیستگاه خود و در روز های ابتدایی فصل گرم گل هایی فراوری می نمایند. این گل ها معطر هستند که باعث گردافشانی و فراوری مثل گیاه می شوند. پاندانوس های ماده نیز میوه هایی گرد و پوسته پوسته شبیه میوه آناناس فراوری می نمایند. جالب است بدانید که میوه های این گیاه خوردنی هستند.

انواع پاندانوس

معمولاً دو نوع گیاه پاندانوس در ایران قابل تهیه است. 1. پاندانوس سبز 2. پاندانوس ابلق (برگ ها سبز با حاشیه زرد یا برگ زرد با حاشیه سبز) پاندانوس سبز نسبت به نوع ابلق با محیط کم نور سازگاری بیشتری دارد.

نوع ابلق به میزان نور بیشتری احتیاج دارد. همچنین رشد گونه ابلق کم است.

پاندانوس در ایران

کشور ایران در اقلیم گرم و خشک قرار گرفته است. به همین دلیل بیشتر گیاهان گرمسیری در کشورمان تنها در محیط گل خانه یا آپارتمان رشد نموده و زنده می مانند. اما هوای گرم و مرطوب مناطق حاشیه دریای خلیج فارس، خزر و عمان شرایط را برای پرورش این گونه گیاهان گرمسیری فراهم نموده است. جالب است بدانید که گیاه پاندانوس در فضای سبز شهر های میناب، بندرعباس و بوشهر دیده شده است. مردم بومی استان هرمزگان به گیاه پاندانوس کیدی می گویند و باور دارند که این گیاه با نواختن موسیقی گل می دهد. همچنین آن ها معتقدند که در زمان های قدیم این گیاه توسط هندی ها به جنوب رسیده است.

کاربرد گیاه پاندانوس

همان گونه که آگاه هستید، گیاهان آپارتمانی علاوه بر جنبه تزئین محیط در تصفیه هوای منزل نیز نقش دارند. با نگهداری از این گیاهان حس نشاط و سرزندگی به انسان دست می دهد و با رویش هر جوانه احساس مثبت و مسرت بخشی در شخص ایجاد می گردد. هرگز از قلم نیاندازید که این گیاهان با جا به جایی و تغییر الگوی زندگی در اختیار شما قرار گرفته اند. قبل از این تمام گیاهان آپارتمانی جزئی از طبیعت بودند. طبیعتی که در آن انسان، حیوان و گیاهان رابطه ای متقابل و وابسته دارند.

رابطه انسان با طبیعت همیشه یک رابطه جدایی ناپذیر است. انسان ها بخش وسیعی از احتیاج های روزانه خود را از طبیعت برداشت می نمایند. احتیاج به مسکن، غذا، پوشاک، سوخت و.... بیشتر گیاهان آپارتمانی در محیط طبیعی خود مورد استفاده جوامع بومی قرار می گیرند. پیش از این کسی اطلاع نداشت که گیاه برگ انجیریِ گوشه گل خانه میوه ای می دهد که سرشار از ویتامین ث است و بخشی از سبد غذایی مردمان بومی مناطق استوایی را تشکیل می دهد. یا این که از چوب گیاه آپارتمانی کاج مطبق در استرالیا برای ساخت کشتی های باربری استفاده می گردد.

گیاه پاندانوس صندلی ویژه ای در بین بومیان منطقه خود دارد. افراد بومی از میوه، برگ و چوب این گیاه می خورند، می پوشند و محیط منزل خود را گرم نگه می دارند. در کشور هندوستان بخش وسیعی از زمین های کشاورزی به کاشت گیاه زیبای پاندانوس اختصاص دارد. تقریبا 19 گونه گیاه پاندانوس در هند ثبت شده است. هندی ها از این گیاه در صنایع غذایی و فراوری عطر بهره می گیرند. گل های گیاه پاندانوس بسیار خوشبو هستند و این خاصیت به فراوری یکی از مرغوب ترین عطر ها انجامید.

همچنین برگ های سبز این گیاه در پخت و پز کاربرد دارد. برای طعم دادن به برنج، شیرینی ها، ژله ها و دیگر محصولات غذایی از عصاره برگ های معطر گیاه پاندانوس استفاده می گردد. این گیاه در صنایع دارویی نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است. محققان طب سنتی معتقدند که گیاه پاندانوس در کنترل دیابت، تقویت قلب و سلامتی و زیبایی پوست بسیار موثر است.

پاندانوس علاوه بر هند، در تایلند و ژاپن برای طعم دادن به انواع نان ها، شیرینی ها، ژله و نوشیدنی ها کاربرد دارد. در کشور مالزی از برگ های این گیاه برای تزئین دسته گل در مراسم های رسمی و دولتی استفاده می گردد. مردم کشور مالزی عصاره این گیاه را پس از ترکیب با روغن نارگیل در درمان رماتیسم موثر می دانند. در تایلند دارویی از ریشه این گیاه ساخته اند که بومیان منطقه برای درمان دیابت از آن استفاده می نمایند.

در کشور فیلیپین نیز برای درمان گلودرد، جذام و سرخک از فراورد های گیاه پاندانوس بهره می برند. در کنار خواص این گیاه جالب است بدانید که سوسک ها از بوی پاندانوس متنفرند. در سنگاپور از عطر گیاه پاندانوس در تاکسی ها و سرویس های حمل و نقل عمومی برای فراری دادن حشراتی از قبیل سوسک ها استفاده می گردد.

از خواص، عطر و طعم پاندانوس که بگذریم، به کاربرد برگ های این گیاه در ساخت صنایع دستی بومیان استرالیا می رسیم. تا قبل از ورود اروپایی ها در انتها قرن 18 میلادی مردمان بومی استرالیا در انزوای کامل زندگی می کردند. بومیان منطقه در این مدت فرهنگ و سنت منحصر به فردی را خلق نموده بودند که بعد از ورود اروپایی ها دست خوش تغییراتی اساسی شد. اما امروز همچنان قبایلی هستند که سنت نیاکان خود را حفظ نموده و به آن پایبندند. قبایلی که در آن همه از حقوق یکسان برخوردارند و زندگی معنوی آنان همیشه وابسته به حیات زمین است.

این قبایل فرهنگ و هنر خود را از دل طبیعت بیرون می کشند و آن را به درجه ای از نبوغ و ذوق هنری تبدیل نموده اند که در تمام دنیا بی نظیر است. اما گیاه پاندانوس به عنوان یکی از پرجمعیت ترین گونه گیاهی در استرالیا صندلی ویژه ای در بطن فرهنگ و هنر قبایل سنتی استرالیا دارد.

بومیان منطقه از برگ های گیاه پاندانوس حصیر ها و سبد های رنگی زیبایی خلق می نمایند که امروز مورد توجه بسیاری از طراحان دکوراسیون داخلی مطرح دنیا قرار گرفته است. اخیراً یک پروژه ارزشمند به نام Pet lamp به ساخت آباژور های سنتی بسیار نفیسی می پردازد که با استفاده دوباره از بطری های پلاستیکی و ترکیب آن با تکنیک های بافت سنتی در گوشه و کنار دنیا منظر و دیدمان نوری مدرنی خلق می نماید.

اعتقاد طراحان این پروژه این است که با بازیافت مواد دور ریختنی پلاستیکی و ترکیب آن ها با صنایع دست بومیان سنتی مناطق دنیا می توانیم سهم عظیمی از کاستن آلودگی های زمین داشته باشیم. در سال 2016 اعضای پروژه Pet lamp با ارائه طرح قبلی به بومیان حصیرباف استرالیا و ترکیب آن با بطری های پلاستیکی آباژور دیگری طراحی کردند و فرایند ساخت این آباژور به روش سنتی در سایت پروژه قرار داده شد.

امروز به دلیل استقبال و حمایت افراد از صنایع دستی این گروه فراوری نماینده، تعداد سازه های بافت پاندانوس رونق بسیاری گرفته است. حصیر ها و سبد های رنگی پاندانوس نمونه ای از فرهنگ مردمان بومی استرالیاست که با حمایت های اصولی، پویایی و شکوفایی آن بیشتر از قبل احساس می گردد. تصاویر زیر بخش هایی از فرایند ساخت آباژور حصیری پاندانوس توسط قبیله ای در استرالیاست.

جزئیات نگهداری و پرورش گیاه پاندانوس به عنوان گیاه آپارتمانی

گیاه مقاوم پاندانوس در میان دیگر گیاهان آپارتمانی به مراقبت کم تری احتیاج دارد. این گیاه گزینه مناسب برای افرادی است که در پرورش و نگهداری از گیاهان آپارتمانی مبتدی هستند.

خاک

بهترین نوع خاک برای نگهداری از گیاه پاندانوس خاک معمولی باغچه است. البته ترکیب کود برگ، کمی کود پوسیده دام و خاک باغچه یا ماسه دانه ریز رودخانه نیز مناسب است. دقت کنید که خاک نه زیاد سبک و نه سنگین باشد. زه کشی خاک و داشتن مجرای عبور آب در ته گل دان مهم ترین ویژگی است.

آبیاری

گیاه پاندانوس معمولاً خاک همیشه مرطوب را بیشتر می پسندد. توجه کنید که مرطوب بودن خاک به معنای باتلاقی کردن خاک گلدان نیست. آبیاری زیاد نیز موجب پوسیدگی ریشه گیاه می گردد. در صورت وجود تهویه مناسب، هوای گرم و نور زیاد گیاه را هر سه تا چهار روز یک مرتبه آبیاری کنید.

نور

این گیاه نسبت به محیط کم نور مقاوم است و هر میزان نور را به راحتی تحمل می نماید؛ اما برای رشد بهتر و سلامتی گیاه هرچه نور محیط بیشتر باشد، بهتر است. البته نور شدید آفتاب موجب رنگ پریدگی و سوختگی برگ ها می گردد. محیط سایه نیز رشد گیاه را کم می نماید. بهترین مکان برای گیاه پاندانوس، پشت پنجره جنوبی منزل است. گیاه را در فاصله 2 تا 4 متری پنجره قرار دهید.

دما و رطوبت

گیاه پاندانوس به تغییرات دمایی حساس نیست. اما باتوجه به اقلیم زیستگاهش محیط گرم و مرطوب را بیشتر می پسندد. البته دمای ایده آل درون منزل برای حیات پاندانوس بسیار مساعد است. برای رطوبت رسانی نیز می توانید یک بار در هفته گیاه را غبارپاشی کنید.

انتخاب و تعویض گلدان

به دلیل رشد نسبتاً سریع گیاه پاندانوس و افزایش طول ریشه های هوایی و درون خاکی هرچه گلدان عظیم تر باشد، بهتر است. البته گلدان را باید نسبت به اندازه گیاه انتخاب کرد. اندازه گلدان باید کمی از سایز گیاه عظیم تر باشد. گلدان های سفالی به دلیل حفظ دما و رطوبت خاک، برای کاشت گیاه پاندانوس مناسب است. از گلدان هایی با دهانه گشاد بهره ببرید تا ریشه های هوایی گیاه از گلدان خارج نگردد. با خارج شدن ریشه هوایی از گلدان از استحکام گیاه کاسته می گردد و ممکن است ساقه بشکند.

کوددهی

این گیاه به کود احتیاج ندارد و همان مواد و املاح درون خاک می تواند به تغذیه گیاه یاری کند. درصورتی که خاک مواد مغذی خود را از دست داده است، از کود سه بیست یا کمی کود پوسیده دام در طول فصل رشد گیاه بهره ببرید.

نکاتی در خصوص نگه داری از گیاه پاندانوس

گیاهان چندساله پاندانوس ریشه های هوایی دارند که نباید آن ها را قطع کرد.

در صورت کج شدن یا شکستن ساقه می توان آن قسمت را جدا کرد و در آب یا کاشت مستقیم در خاک ریشه دار کرد.

به دلیل اره ای بودن برگ ها ممکن است که برخورد گیاه به پوست موجب زخم یا حساسیت گردد. گیاه را در مکانی دور از دسترس و رفت آمد قرار دهید.

در ایران جز مناطق گرمسیر و مرطوب ساحلی نمی توان گیاه پاندانوس را در فضای باز پرورش داد.

تکثیر و ازدیاد

گیاه پاندانوس به سه روش تکثیر می گردد: 1. قلمه 2. پاجوش 3. بذر.

اما بهترین روش تکثیر گیاه پاندانوس ازدیاد به وسیله تقسیم پاجوش است. با افزایش سن گیاه پاندانوس پاجوش هایی بین برگ های سطح پایین گیاه ظاهر می شوند. هر گیاه پاندانوس می تواند در سال ده ها پاجوش فراوری کند. این پاجوش ها در هنگام رشد و با ماندگاری بر روی گیاه اصلی ریشه دار می شوند و ریشه های خود را از لابه لای برگ ها به سمت خاک حرکت می دهند.

با جداسازی پاجوش ها و کاشت آن ها در ترکیب کودبرگ، پرلیت و پیت ماس می توان گیاهی جدیدخلق کرد. پاجوش ها بعد از جداسازی احتیاج به مراقبت بیشتری دارند. محیطی با نور متوسط و خاکی مرطوب می تواند فرایند ریشه پراکنی و رشد پاجوش را سریع تر کند.

مسائل نگهداری از گیاه پاندانوس

گیاه پاندانوس کم تر مورد هجوم آفات قرار می گیرد و تا به حال جز شپشک آرد آلود و کنه تارعنکبوتی آفت دیگری به گیاه صدمه وارد ننموده است. این آفات نیز به ندرت به گیاه حمله می نمایند. مسائل عمده مربوط به نگهداری غیر اصولی عبارت اند از:

درصورتی که برگ های جدید گیاه نسبت به برگ های قدیمی کوچک تر بودند: احتمالاً به دلیل کوچک بودن گلدان یا آب کم است.

نوک برگ ها سوخته: میزان نور بیش از حد معمول است. گرما بدون رطوبت یا سرمای خشک هم از علل این عارضه است. گیاه را هر هفته در هنگام سایه غبارپاشی کنید.

برگ ها زردرنگ و به سمت بالا رفته اند: برگ های جوان گیاه معمولاً زردرنگ هستند و این نشانه سلامت و رشد سریع گیاه است. اگر تعداد کمی از برگ های پایینی زرد شدند، طبیعی است یا به دلیل آبیاری بیش از حد است.

حدود قیمت گیاه پاندانوس

قیمت این گیاه باتوجه به تکثیر انبوه و مقاوم بودن آن نسبت به سایر گیاهان آپارتمانی کم تر است. یک گیاه پاندانوس سبز به اندازه متوسط و در گلدان معمولی نباید بیش تر از 60 هزار تومان باشد. پاندانوس ابلق از نوع سبز آن گران قیمت تر است.