درباره موسیقی نظامی در ایران چه می دانید؟ - ایران 20 دانلود

به گزارش خبرنگاران، از گزنوفون ـ مورخ یونانی ـ نقل گردیده است کوروش هنگام حمله به قشون آسور، بنا بر عادت خود، سرودی شروع کرد که سپاهیان با صدایی بلند و با احترام و ادب بسیار، دنبال آن را بخواندند و چون سرود به سرانجام رسید، آزاد مردان با قدم های مساوی و با نظم تمام به راه افتادند.

روح الله خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران نیز درباره موسیقی نظامی در کشورمان به سابقه بسیار قدیم موسیقی نظامی در ایران اشاره نموده که از دیرباز سرودهای جنگی موجب نشاط سربازان و رسیدن آن ها به فتح و پیروزی بوده است.

سازهایی مثل کوس، دُهل، کَرنا، شیپور، سُرنا و غیره ابزار موسیقی جنگی بوده که شاعران ما بارها از آنها نام برده اند. در موسیقی نظامی در ایران تا دوره ناصرالدین شاه که سازهای بادی اروپایی به ایران آمد، از همان ابزاری که در نقاره خانه به کار می رفت، استفاده می گردیده است.

شاردن فرانسوی که چند سال در اصفهان پایتخت صفویه زندگی می نموده است، به نقاره خانه های موجود در اصفهان اشاره می نماید که هنگام غروب و سحر، با نقاره، کوس و دُهل که قطر آن سه برابر قطر طبل های اروپا است، می زدند. همچنین کاخی برای نقاره چیان هندی در محله خواجو اختصاص داده گردیده بوده که کرنا زنان و نوازندگان هندی ساکن آن بودند. شاه عباس دوم عده ای از این نوازندگان را هنگام شکست مغول و فتح قندهار به همراه آورد و در این قصر که آن موقع خالی بود جا داد.

تارونیه سیاح و تاجر فرانسوی نیز از نوازندگی کرنا و نقاره در میدان شاه به عنوان کنسرت یاد نموده است که اول غروب آفتاب و نصف شب صدایش در تمام شهر شنیده می گردیده است.

عبدالله مستوفی نیز به اینکه در زمان قدیم معمول بوده که در طلوع و غروب آفتاب، نوازندگان این موسیقی وطنی در جای مرتفعی دور هم جمع شوند و بوق، کوس، کَرنا و دُهل خود را به صدا در می آوردند تا از روشنایی خورشید استقبال یا آن را بدرقه نمایند، اشاره نموده است.

او همچنین نوشته است، نوزاندگان در زمان جنگ ابزارهای سنگین موسیقی خود را پشت شتر می بستند و نواهای مهیج را در میدان های جنگ به صدا درمی آوردند تا موجب تقویت شجاعت سربازان گردد اما در زمان ناصرالدین شاه چون ابزارهای موسیقی اروپایی در جنگ معمول شد، نقاره خانه جنبه تجملی به خود گرفت و فقط در اعیاد، صبح و عصر کارشان را انجام می دادند.

در دوره ناصری علاوه بر حفظ رسوم قدیم و نوازندگی از سردرِ ارگ و مواقع دیگر، فقط موسیقی قراولان پادشاهی بود که در تشریفات رسمی به کار می رفت. اوژن فلاندن نیز در زمان محمدشاه قاجار از آن به نام موزیک گارد سلطنتی نام برده است.

در زمان ناصرالدین شاه، سال ها بعد از افتتاح مدرسه دارالفنون شعبه ای در این مدرسه به نام شعبه موزیک تاسیس شد و یک متخصص فرانسوی به نام لومِر برای تعلیمات فنی این کار استخدام شد و به ایران آمد. متخصص دیگری نیز به نام گوار از اتریش آورده شد که موزیک کامران میرزا نایب السلطنه را اداره می کرد. از این به بعد کلمه موزیک به دسته های موسیقی نظامی اطلاق شد و جای نقاره خانه را گرفت. چون معلم اروپایی زبان فارسی نمی دانست، میرزا علی اکبرخان نقاش باشی که معلم فرانسه و نقاشی دارالفنون هم بود به عنوان مترجم لومر انتخاب شد و اولین کتاب تئوری موسیقی را به سبک جدید با جمله های فرانسوی و ترجمه آن نوشت و که در چاپخانه دارالفنون چاپ شد.

لومر، شاگردان بسیاری در حوزه موسیقی آن موقع تربیت کرد. سلیمان خان از اولین و بهترین شاگردان او بود و قره نی کوچک می زد اما نواختن سازهای بادی و پیانو را هم می دانست. سلیمان خان بعدها رییس موزیک عبدالحسین میرزای فرمانفرما و پس از مدتی رییس موزیک علاءالدوله و موزیک گارد سلطنتی شد.

یوسف خان، غلام رضا خان یا سالار معزّز (که مارش های نظامی و سرودهای وطنی هم ساخت و بعد از فوت لومر رییس مدرسه ای شد که بعدها اسم موزیک گرفت)، حسین هنگ آفرین، ناصر همایون و ابراهیم آژنگ از شاگردان لومر بودند.

تصاویری از موزیکچی ها در کاشی کاری کاخ گلستان به عنوان تاریخ تصویری موسیقی نظامی آن موقع به جا مانده است.

در دوره ناصری موزیک نظامی در روزهای عید، مسافرت های ییلاقی، تشریفات رسمی درباری، تعزیه تکیه دولت، همه روزه یک ساعت مانده به غروب در حیات تخت مرمر و همچنین بنا بر میل شخصی افراد در عروسی ها استفاده می شد.

شعبه موزیک دارالفنون خدماتی برای تاسیس دسته موزیک نظام به وجود آورد. در سال 1297 که تشکیلات جدید فرهنگی داده شد، این قسمت هم به سازمان وزارت معارف اضافه شد و مدرسه موزیک نام گرفت و به عنوان یک مدرسه اختصاصی متوسطه با هدف تربیت افسران برای دسته های موزیک شناخته شد و شرط ورود به آن داشتن گواهی نامه ابتدایی و دوره آن هم پنج ساله بود.

از مدرسه موزیک سه دوره و روی هم رفته 10 نفر دپیلمه بیرون آمده که به جز یک نفر بقیه افسر و رییس دسته های موزیک شدند. این مدرسه تا سال 1307 به همین نام بود و بعد از آن تشکیلاتش تغییر کرد و تبدیل به مدرسه موسیقی دولتی شد.