آشنایی با قلعه قاجاری ایرانشهر - ایران 20 دانلود

بلیط هواپیما در طاهاگشت

آشنایی با قلعه قاجاری ایرانشهر

ایرانشهر یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان ایران است که نام قدیم آن پهره بود.

شهرستان ایرانشهر در ناحیه مرکزی بلوچستان با مساحتی بالغ بر 30200 کیلومتر مربع و با ارتفاع متوسط591 متر از سطح دریا در فاصله 345 کیلومتری مرکز استان سیستان و بلوچستان واقع و 15 درصد وسعت استان را به خود اختصاص داده است؛ و ازشهرهای ایران که دارای فرمانداری ویژه می باشد. مکانهای تاریخی و دیدنی ایرانشهر، می توان قلعه ناصریه که در مرکز شهر قرار گرفته است. قلعه بمپور که در بخش بمپور 20کیلومتری غرب شهر قرارگرفته، اب گرم بزمان، مجتمع تفریحی بوستان و مجتمع نخلستان ومکانهای دیگری نام برد؛ که می توان دیدن کرد.

قلعه ایرانشهر از بناهای دیدنی ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان است که به دستور ناصرالدین شاه قاجار احداث شده است.

قلعه ایرانشهر که نام دیگر آن قلعه ناصری است، از بناهای تاریخی ایرانشهر است که به فرمان ناصرالدین شاه قاجار و توسط استاد حسین معمارباشی کرمانی ساخته می شود. این قلعه از خشت و گل و آجر تشکیل شده است.

تاریخچه قلعه قاجاری ایرانشهر

قلعه ایرانشهر یا قلعه ناصری در شهر ایرانشهر استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. با توجه به نوشته متون و تاریخ نویسان معاصر، فردی به نام ناصرالدوله فرمانفرما که در سال 1285 هجری شمسی حاکم وقت ایالات کرمان و بلوچستان در دوره قاجار بود، به ناصرالدین شاه قاجار پیشنهاد می کند که یک قلعه نظامی بزرگ را در فهرج یا پهره (فهرج یا پهره نام قدیم ایرانشهر است که در سال 1308 هجری شمسی با تصاحب این شهر به وسیله نیروهای رضاخان پهلوی به نام ایرانشهر تغییر پیدا می کند) درست کنند. ناصرالدین شاه نیز این پیشنهاد را قبول می کند و بدین گونه عملیات احداث دژ در سال 1264 هجری شمسی توسط یکی از معماران مقتدر و معروف کرمان به نام استاد حسین معمار باشی کرمانی شروع شده و بعد از گذشت هفت سال به سرانجام می رسد. از آن زمان به بعد این قلعه با نام قلعه ناصری یا ناصریه معروف شده و تا آن زمان که قلعه قدیمی و بزرگ بمپور قرارگاه فرماندهی بلوچستان بود، با قلعه ناصری عوض می شود.

قلعه ناصری با ناتوانی دولت قاجار در اواخر حکومت این سلسله و اوایل دوره پهلوی رو به رو شده و به وسیله دوست محمد خان بازکزایی (که از پادشاهان قدرتمند وقت بلوچستان بود) تصاحب می شود و با نام قلعه دوست محمدخان مشهور می شود. با به قدرت رسیدن رضاخان و مستقر شدن و قدرت دریافت حکومت مرکزی، سپاه دولتی رضاخان پهلوی به فرماندهی تیمسار امان الله جهانبانی بلوچستان این قلعه را تصرف کرده و از آن به بعد این دژ به نام قلعه ایرانشهر شهرت پیدا می کند.

از این قلعه به نام پادگان ژاندارمری در دوره پهلوی دوم (محمدرضا شاه پهلوی) زمانی به عنوان مدرسه مورد استفاده قرار می گرفت. در اوایل انقلاب با رها شدن این قلعه بزرگ و زیبا، کم کم به قلعه ای متروک و نیمه خراب تبدیل می شود که متاسفانه حدود 98 درصد معماری های فضای داخل در سال 1361 هجری شمسی به وسیله بولدوزر مورد تخریب قرار می گیرد و فقط سردر و حصار آن بر جای می ماند. در زمان ساخت، این قلعه حداقل شامل هفت حیاط بزرگ و دارای مجموعه های اصطبل، شاه نشین، سربازخانه، اسلحه خانه، حمام و… بوده است.

معماری قلعه ایرانشهر

خشت و گل و آجر از مصالح تشکیل دهنده این قلعه است و حصار آن در کل دارای 9 برج دیدبانی است که دیوارهای حصار آن در روی سطح زمین دارای قطر 4.5 متر و ارتفاع 7 متر است. وسعت این ساختمان بالغ بر 36000 مترمربع است.

قلعه ایرانشهر بنا به به متون باقی مانده، بیش از 150 اتاق شامل مال بند، حوض خانه، انبار، اصطبل، حمام، سربازخانه، حاکم نشین و … داشته است. با وجود اینکه معماری داخلی قلعه تخریب شده، ولی می توان به آجرنمای تزیینی سردر ورودی و برج های آجرکاری شده دو جهت اشاره کرد که دارای انواع طرح های رجچینی، دندان موشی، هندسی، لوزی، چلیپایی و غیره است. این نوع تزیین شیوه معماری استفاده شده در برج های ارگ بم در استان کرمان به وسیله هنرمندان آن مرز و بوم است.

کامپوزیت دندان ایمپلنت