هنر مسگری در زنجان - ایران 20 دانلود

پیشینه صنعت مسگری

صنعت دستی مس در زنجان به بیش از یک هزار سال قبل و به دوره ساسانیان بازمی گردد. قدمت استفاده از مس بر اساس مدارک باستان شناسی به 9500 سال پیش می رسد و پیشینه مسگری در ایران حداقل به 5000 سال پیش بازمی گردد. با توجه به کشف کوره ذوب مس در سگزآباد قزوین واقع در تپه قبرستان توسط دکتر مجد زاده و نزدیک بودن این منطقه ازلحاظ جغرافیایی به زنجان که احتمالاً اولین کوره ذوب مس بوده و نیز وجود معادن عظیم مس در منطقه، نظیر معدن مس رشیدآباد می توان به قدمت استفاده از این فلز در زنجان پی برد. با استناد به مدارک غیرقابل انکار که از گوشه کنار ایران یافت شده می توان شمال و مرکز ایران را جزء قدیمی ترین مراکز فلزکاری دنیا و نیز فلزکاران ایران را از پیشگامان کشف ذوب مس در دنیا باستان دانست که فراوانی معادن مس در ایران، مؤید این نکته است. اوج هنر فلزکاری دوره اسلامی مربوط به سلجوقیان است که در این دوره زنجان در کنار مراکزی چون خراسان، موصل، همدان، ری و اصفهان یکی از مهم ترین قطب های فلزکاری محسوب می شده و در این دوره زنجان به عنوان یکی از مهم ترین مراکز تهیه ظروف مرصع کاری شده، مطرح بوده است. در دوره ایلخانی با توجه به نزدیکی پایتخت حکومت ایلخانان به زنجان و توجه حکمرانان ایلخان به فلزکاری و نیز وجود گوی های مرصع نقره کوب، مربوط به این دوره که نام سلطان اولجایتو در آن حک شده، می توان موقعیت فلزکاری در دوره مذکور را تصور کرد. در دوران معاصر و اندکی قبل از آن شنیدن واژه مس و مسگری در اذهان عموم تداعی نماینده زنجان و بازار مسگران بوده است و خوشبختانه صنعت مس و مسگری در استان زنجان پس از سال ها احیاشده و علاوه برساخت ظروفی که درگذشته مورداستفاده قرار می گرفت، تنوع و خلاقیت تا حدودی چاشنی فراوریات جدید شده است.

تعداد کارگاه های مس زنجان

در حال حاضر حدود 700 کارگاه مسگری وجود دارد که بیش از 2000 نفر در این کارگاه ها مشغول به کار هستند.

محصولات مسی فراوری زنجان

از شمش مسی برای تهیه ورق مسی از طریق چکش کاری استفاده می نمایند. برای ساخت ظرف های کوچک از یک تکه مس استفاده و آن قدر آن را چکش کاری می نمایند تا شکل موردنظر به دست آید ظروف عظیم تر از دو یا چند ورق مسی ساخته می گردد. مس علاوه بر زیبایی و اصالت هویت، دارای خواص درمانی بسیاری است، به گونه ای که بسیاری از پزشکان استفاده از ظروف مسی را به بیماران خود توصیه می نمایند. ازاین رو علاوه برساخت ظروفی مانند قابلمه و دیگچه های مسی، به ساخت سایر ظروف با این فلز گران بها همچون کتری، قوری، لیوان نیز توجه شده است.

ظروف دکوری مسی: آفتابه لگن مسی، گلدان مسی، سماور مسی

ظروف پخت وپز مسی: قابلمه و تپانچه مسی، کتری مسی، قهوه جوش مسی، تابه مسی، دیزی پزمسی

ظروف پذیرایی مسی: پارچ و لیوان مسی، قوری مسی، سینی و دیس مسی، قاشق و چنگال مسی، قندان و شکلات خوری مسی و بسیاری ظروف مسی دیگر که هرروز هم به تنوع این محصولات اضافه می گردد.

و از روش های به کاررفته برای تزیینات بر روی ظروف مسی در این شهر می توان به قلم زنی و حکاکی روی مس اشاره نمود علاوه بر آن زیورآلات مسی نیز ساخته شده و موردتوجه قرارگرفته است.

حکاکی روی مس

در حال حاضر حکاکی روی مس در شهر زنجان انجام می گردد، طرح های رایج در حکاکی مس زنجان بیشتر از طرح های قدیمی و سنتی ایران الهام گرفته شده است و در بین نقوش مختلف اسلیمی، ختائی، بته جقه، گل وبوته و مکان های تاریخی و مناظر شکار حیوانات است که از نگاره های عامیانه یا سنتی مایه گرفته است.

تشخیص ظروف مسی اصل

یکی از دغدغه خریداران ظروف مسی این است که نمی توانند ظروف مسی اصل را تشخیص دهند، چندین روش برای تشخیص ظروف مسی وجود دارد که عبارت اند از:

چکش زنی ریز و منظم، درخشان و براق بودن قلع داخل ظرف، ظرافت و ریزه کاری، استفاده از ورق مس باکیفیت استفاده از ورق ضخیم مس و هک شدن مهر سازنده ظروف مسی روی ظروف.

موقع خرید ظروف مسی اصل به راسته مسگران در بازار زنجان، بازارچه های صنایع دستی زنجان، و فروشگاه های معتبر مراجعه کنید تا از اصل بودن ظروف مسی اطمینان حاصل کنید.

سخن پایانی

هنر مسگری نقش مهمی در ایجاد اشتغال دارد و صندلی مس بالاتر از صندلی کنونی است که در آن واقع شده است. من و تمام همکارانم کوشش خواهیم کرد که باعث ارتقاء و رونق این صنعت در زنجان شویم. قطعاً این ارتقا هم به صنعتگران این منطقه و هم به اقتصاد ملی کشور یاری خواهد نمود.